Şirket türüyle ilgili olarak verilecek olan karar, ticari faaliyetin geleceğini ve gidişatını doğrudan etkileyebilecek niteliktedir. Şirket türüne karar verilirken dikkate alınması gereken limited şirket ile anonim şirket arasındaki temel farkların yalın bir üslupla ortaya konulması karar verme aşamasındaki girişimcilerin önünü aydınlatır. 

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (kısaca “TTK”) göre sermaye şirketleri temel olarak anonim şirketler ile limited şirketler olarak belirlenmiştir ve bu şirketler için şahıs şirketlerinden farklı olarak ortaklar bakımından sınırlı sorumluluk söz konusudur. Anonim şirket, TTK’nın 329. maddesi uyarınca “sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirket” olarak tanımlanmıştır. Limited şirket ise TTK’nın 573. maddesi uyarınca “bir ya da daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından ticaret unvanı altında kurulan şirket türü” olarak tanımlanmıştır.

Kurulacak sermaye şirketinin faaliyet göstereceği sektöre, kısa ve uzun dönem yatırımlarına ve iş stratejilerine göre hangi türde şirket kuracaklarını ortaklar belirleyebilmektedir. Anonim ve limited şirket türlerini; ortak sayısı, sermaye, sorumluluk, faaliyet alanı gibi konularda birbirinden ayıran bazı temel farklar bulunmaktadır ve ortaklar kurulacak şirket türüne karar verirken bu farkları da göz önünde bulundurmalıdır. İki şirket türü arasındaki söz konusu temel farklar şöyle özetlenebilir:

Ortak Sayısı ve Türü

Her iki şirketin de kurulabilmesi için tek bir gerçek veya tüzel kişi ortak yeterlidir. Ancak limited şirketlerde ortak sayısı en fazla 50 (elli) olabilmektedir. Anonim şirketlerde ise ortak sayısının 500’ün (beşyüz) üzerinde olması mümkün olup bu sayıya ulaşıldığında sermaye piyasası düzenlemelerine göre şirket halka açık sayılabilmektedir. 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Madde 3 uyarınca yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılar ile eşit muameleye tabidirler. Böylelikle, yabancı yatırımcılar TTK nezdinde belirtilen tüm sermaye şirketlerini kurabilmekte veya daha sonradan hisse devri yoluyla şirket ortağı olabilmektedirler.

Kamu Borçlarından Sorumluluk

Anonim şirketlerin ortaklarının şirketin kamu borçlarından dolayı bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun Mükerrer Madde 35 uyarınca “kanuni temsilci” sıfatı ile görev yapan anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, kamu borçlarının şirketten tahsil edilememesi durumunda borcun tamamından müteselsil olarak sorumludur. Limited şirket ortakları ise şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu borçlarından hisseleri oranında sorumludurlar. Bu ortakların aynı zamanda müdür olarak da görev yapması durumunda ise hisseleri oranında değil, borcun tamamından sorumluluk söz konusu olacaktır.

Sermaye

Anonim ve limited şirketlerin kurulabilmesi için asgari sermaye tutarları 24 Kasım 2023 tarihli ve 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (“Cumhurbaşkanı Kararı”) ile değiştirilmiştir. Buna göre, anonim şirketler için asgari sermaye tutarı 50.000 (ellibin) Türk lirası iken yapılan bu değişiklik ile asgari sermaye tutarı 250.000 (ikiyüzellibin) Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Limited şirketlerin kurulabilmesi için asgari sermaye tutarı 10.000 (onbin) Türk Lirası iken yapılan değişiklik ile asgari sermaye tutarı 50.000 (ellibin) Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Söz konusu değişiklikler 1 Ocak 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecektir. Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, mevcut durum itibarıyla sermayesi yeni belirlenen tutarların altında olan mevcut şirketler bakımından sermaye zorunluluğu bulunmamakla birlikte, özkaynak yapılarını güçlendirmeleri bakımından sermayelerini en az yeni belirlenen tutarlara artırmalarında fayda bulunduğu ifade edilmiştir. Her iki şirkete de nakdi veya ayni sermaye konulabilmektedir. Anonim şirketlerde her bir pay en az 1 (bir) kuruş veya katları değerinde ve limited şirketlerde her bir pay en az 25 (yirmibeş) Türk Lirası veya katları değerinde olması şarttır. 

Kayıtlı Sermaye Sistemi

Kayıtlı sermaye sistemi, şirketlerin, TTK sermaye artırımı yükümlülüklerine tabi olmaksızın (genel kurul, esas sözleşme değişikliği gibi) yönetim kurulu kararı ile önceden esas sözleşme ile belirlenen ve ticaret sicilinde tescil edilen miktara kadar sermaye artırma yapabilmesine olanak veren bir sistemdedir. 24 Kasım 2023 tarihli ve 7887 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile halka açık olmayan şirketler için asgari kayıtlı sermaye tutarı 100.000 (yüzbin) Türk Lirası iken 500.000 (beşyüzbin) Türk Lirası olarak değiştirilmiştir. Söz konusu değişiklik 1 Ocak 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecektir. Bu sistem limited şirketler için uygulanamamaktadır.

Faaliyet Alanı

TTK Madde 331 uyarınca anonim şirketler ve TTK Madde 573 uyarınca limited şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilmektedir. Ancak, bankacılık, yatırım ortaklığı, finansal kiralama, sigortacılık gibi alanlarda faaliyet gösterecek şirketlerin anonim şirket şeklinde kurulması zorunludur. Dolayısıyla, faaliyet alanına göre şirket türünün ortaklar açısından seçimlik bir hak olmaktan çıkması söz konusu olabilmektedir. 

Zorunlu Organlar

Anonim şirketlerde genel kurul ve yönetim kurulu; limited şirketlerde ise genel kurul ve müdürler kurulu zorunlu organlar olarak belirlenmiştir. Her iki şirketin de zorunlu organlarının yetkileri devredilememektedir. Anonim şirketlerde, ortakların yönetim kurulunda yer alması zorunlu değildir ancak limited şirketlerde şirket ortaklarından birinin müdürler kurulunda yer alması gerekmektedir. 

Şirket Avukatı Bulundurma Zorunluluğu

Mevcut durum itibarıyla, anonim şirketlerde, şirketin sermayesi 250.000 (ikiyüzellibin) Türk Lirasının üzerinde ise şirkette avukat bulundurma zorunluluğu mevcut iken limited şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu yoktur.  

Oy Hakkı

Pay sahipleri, oy haklarını genel kurulda, paylarının toplam itibari değeriyle orantılı olarak kullanabilmektedir. Ancak her pay sahibi sadece bir paya sahip olsa da en az bir oy hakkını haizdir. TTK Madde 479 uyarınca anonim şirketlerde kurumlaşmanın gerektirdiği bir durum mevcut değilse veya haklı bir sebep söz konusu değilse bir paya en çok 15 (onbeş) oy hakkı tanınabilmektedir. Limited şirketlerde ise, hissedarların oy hakkına ilişkin bir sınırlama yoktur. 

Genel Kurul Toplantıları ve Bakanlık Temsilcisi Zorunluluğu

Anonim ve limited şirketler her yıl faaliyet dönemlerinin sona ermesinin ardından 3 (üç) aylık süre içinde genel kurullarını yapmak ile yükümlüdür. Anonim şirketler ayrıca, “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik” Madde 32’de sayılan hallerde toplantılarda bakanlık temsilcisi bulundurmak zorundandırlar.

Halka Arz

Halka arz, Sermaye Piyasası Kanunu (“SPKn”) uyarınca “sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satış” olarak tanımlanmıştır. Buna göre, halka arz olan şirketlerin paylarının bir kısmı veya tamamı borsada işlem görerek şirketlerin finansman kaynağı sağlanmış olmaktadır. Halka açık şirketler TTK’dan doğan yükümlülüklerin yanı sıra SPKn’nın buyurduğu ilke ve yükümlülüklere de uymak zorundadır. Kuruluşunda itibaren en az 2 (iki) takvim yılını geçiren anonim şirketlerin halka arzı mümkün iken limited şirketlerin halka arzı mümkün değildir. Halka arz olmak isteyen bir limited şirket ancak tür değiştirme yolu ile önce anonim şirket statüsüne sahip olup sonradan diğer gereklilikleri yerine getirmesi şartıyla halka arz olabilecektir. Limited şirketin anonim şirket olarak tür değiştirmesi durumunda “en az 2 (iki) takvim yılını geçirme” şartına ilişkin bu süre hesaplanırken limited şirket olarak geçirilen süreler de dikkate alınmaktadır.

Şirketin Temsilinin ve Yönetiminin Üçüncü Bir Kişiye Bırakılması

Anonim şirketlerde, şirketin yönetim yetkisi kısmen veya tamamen birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü bir kişiye bırakılabilmektedir. Bu şekilde bir devir yapılmadığı taktirde yönetim yetkisi tüm yönetim kurulu üyelerine aittir. Ancak anonim şirketlerde temsil yetkisi, en az 1 (bir) yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şartı ile üçüncü kişilere devredilebilecektir. Temsil yetkisi yönetim kurulu üyelerinden bir ya da birkaçına devredilirse bu üyeler “murahhas üye” olarak tanımlanmaktadır. Temsil yetkisi yönetim kurulu üyelerinin dışından birine devredilirse bu kişiler de “murahhas müdür” olarak tanımlanmaktadır. Limited şirketlerde ise, şirketin yönetimi veya temsili tamamen üçüncü bir kişiye bırakılamamaktadır. Limited şirket ortaklarından en az 1 (bir) tanesinin müdür olarak atanması zorunlu tutulmuştur. 

Tahvil ve Benzeri Borçlanma Aracı İhraç Etme

Tahviller, devletin veya şirketlerin ek kaynak sağlamak amacıyla çıkardıkları borç senetleridir. SPKn’da ve ilgili alt düzenlemelerinde, anonim şirketlerin halka açık olsun veya olmasın tahvil ve benzeri borçlanma araçlarını çıkarabilmelerine, belirli şartlar tamamlandığı sürece, imkan tanınmıştır. Limited şirketler ise tahvil ve benzeri borçlanma araçlarını ihraç edememektedirler.

Pay Devri

Anonim şirketlerde, pay devri noterde yapılma zorunluluğu bulunmamasından dolayı limited şirketlere göre daha kolay bir şekilde yapılabilmektedir. TTK 490 uyarınca nama yazılı senetlerin devri ciro ve zilyetliğin devralana geçmesi ile yapılmakta iken hamiline yazılı hisse senetlerinin zilyetliğin devralana geçmesi ve Merkezi Kayıt Kuruluşu’na bildirimde bulunulması ile gerçekleşmektedir. Uygulamada, anonim şirket hisse devirlerinde devreden ve devralan ortakların haklarının ve satış bedeli dahil devrin çerçevesinin belirlenmesi için hisse devir sözleşmesi ve hissedarlar sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu sözleşmeler, sözleşme serbestisi prensibiyle hazırlanmakta olup tarafların iradelerine göre şekillendirilmektedir. Limited şirketlerde ise pay devri yazılı şekle bağlı olup tarafların imzaları noter nezdinde onaylanmalıdır. Ayrıca, limited şirket esas sözleşmesinde aksi belirtilmemişse payın devri için ortaklar genel kurulunun onayı alınmalıdır. Devrin, Ticaret Sicil Müdürlüğü’nde tescili ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilanı da zorunludur.

Pay Devrindeki Gelir Vergisi

Anonim şirketlerde, pay senedinin alınmasından sonra 2 (iki) yıl içerisinde pay satılıp devredilir ise Gelir Vergisi Kanunu uyarınca elde edilen kazanç “değer artış kazancı” olarak vergiye tabi olmaktadır. Ancak limited şirketlerde ortaklık payları sadece ispat amacıyla senede bağlandığı için ve dolayısıyla senede bağlanma zorunluluğu olmadığı için senede bağlı zaman kısıtlamaları uygulanmamaktadır. Dolayısıyla, limited şirkette pay sahibi bir kimse, payını satıp devrettiğinde her halükârda “değer artış kazancı”ndan doğan gelir vergisine tabi olacaktır.

Hisse Senedi Türü

Anonim şirketler, sermayenin tamamının ödenmiş olması ve yönetim kurulunca bir karar alınması koşulu ile hamiline hisse senedi çıkartabilirler. 2020 Aralık ayında yapılan mevzuat değişikliğiyle, hamiline yazılı payların Merkezi Kayıt Kuruluşu’nda kayıt altına alınması zorunluluğu getirilmiş olup şirketlerce hamiline yazılı hisse sentlerinin dağıtımı ve devri durumunda bildirimde bulunma yükümlülüğü getirilmiştir. Limited şirketlerde, hamiline hisse senedi çıkarılması mümkün değildir.

Bağımsız Denetim

TTK’ya göre bağımsız denetime tabi şirketler Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanan “Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar” uyarınca belirlenmektedir. Kararda belirlenen kriterleri sağlayan anonim veya limited şirketler bağımsız denetime tabi olacaktır.

Tür Değiştirme

Bir sermaye şirketi her zaman TTK’nın tür değiştirmeye ilişkin hükümleri uyarınca bir sermaye şirketinin başka bir sermaye şirketine dönüşmesi mümkündür. Buna göre, ilgili sermaye şirketi kurulurken ortaklar tarafından göz önünde bulundurulan çeşitli şartlar değiştiyse veya bir yeniden yapılanma söz konusuysa limited şirket anonim şirket tür değişimi yapılması da mümkündür.

Şirket Kuruluşu Avukatı

Şirket türünün seçimi; vergilendirme, pay devri, sermaye bedelleri gibi birçok konuda farklı kural ve uygulamaları beraberinde getirir. Şirket ana sözleşmesinde belirlenen kuralların ileride değiştirilmesi maliyet ve zaman açısından güçlük oluşturur. Bu nedenlerle, şirket kuruluşu aşamasında bir şirket kuruluşu avukatı ile çalışmak tavsiye edilir. Bıçak Hukuk Bürosu, şirketler hukuku ve ticaret hukukunda uzman avukat kadrosuyla belirtilen konularda müvekkillerine danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sunmaktadır. Şirket kuruluşu avukatı; şirket ana sözleşmesinin hazırlanması, kuruluş belgelerinin tedarik edilmesi, şirketin tescili ve diğer tüm kuruluş işlemlerini gerçekleştirmektedir.