Elektrikli araç, bir veya daha fazla elektrik motoru tarafından güçlendirilen ve şarj edilebilir bataryalardaki elektrik enerjisini kullanan bir araç türüdür. İklim değişikliğinin giderek belirgin hâle gelmesi, daha çevreci ve sağlıklı ulaşım araçları arayışı ve teknolojinin hızlı gelişimi neticesinde elektrikli araçların kullanımı artan bir hızla yaygınlaşmaktadır. Elektrikli araçlar, işletme sırasında sıfır egzoz emisyonu ürettikleri için çevresel faydalarıyla bilinir. Özellikle elektrik şebekesi daha fazla yenilenebilir enerji kaynağını içerdiğinde, elektrikli araçlar geleneksel araçlara kıyasla daha sürdürülebilir ve enerji verimli bir alternatif olarak kabul edilir.

Düzenlemeler

Günümüzde çevresel sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği odaklı olarak gelişen teknoloji, ulaşım sektöründe de önemli değişikliklere yol açmaktadır. Bu değişimlerin merkezinde, geleneksel içten yanmalı motorlu araçlara alternatif olarak geliştirilen elektrikli araçlar bulunmaktadır. Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, hukuki düzenlemeler de bu yeni teknolojiye uygun olarak güncellenmekte ve düzenlenmektedir.

• İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikler: Elektrikli araç şarj istasyonları için iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin yönetmelikler, şarj altyapısının kurulumu ve işletilmesi konularında belirli standartları içermektedir. Bu düzenlemeler, iş yerlerinin şarj istasyonlarını açma ve işletme süreçlerini düzenlemekte ve standartlara uygunluğu sağlamaktadır.

• Çevre ve Enerji Verimliliği Mevzuatı: Elektrikli araçlar, geleneksel araçlara göre daha çevre dostu olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, çeşitli ülkelerde çevre ve enerji verimliliği mevzuatları elektrikli araçları teşvik etmeye yönelik düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemeler, özellikle elektrikli araçların kullanımını artırmayı hedefleyen vergi indirimleri, teşvik programları ve çevresel standartları içermektedir.

• Mali Teşvik ve Vergi Avantajları: Birçok ülke, elektrikli araçların satın alınması ve kullanılması konusunda mali teşvik ve vergi avantajları sağlamaktadır. Bu teşvikler arasında, vergi indirimleri, satın alma sübvansiyonları, düşük vergi oranları ve özel şehir içi geçiş hakları gibi avantajlar bulunmaktadır.

• Enerji Altyapısı Düzenlemeleri: Elektrikli araçların yaygın kullanımı için etkili bir enerji altyapısı gerekmektedir. Bu doğrultuda, enerji dağıtım ve şarj altyapısını düzenleyen mevzuatlar, elektrikli araçların şarj edilmesi için geniş kapsamlı ve güvenilir bir altyapının oluşturulması gerekir. 

• Uluslararası Standartlar ve Uyum: Elektrikli araç teknolojisi küresel bir ölçekte gelişmekte olduğu için, uluslararası standartlar ve uyumluluk düzenlemeleri önem arz etmektedir. Elektrikli araç üreticileri, bu standartlara uygunluk konusunda belirli normlara tabi tutulmakta ve uluslararası pazarlara giriş yapabilmek için belirli sertifikalara sahip olma zorunluluğuna tabi tutulmaktadır.

Elektrikli araçlara ilişkin hukuki düzenlemeler, teknolojinin gelişimi ve kullanımının yaygınlaşmasıyla sürekli olarak güncellenmektedir. Bu düzenlemeler, hem tüketicilerin hem de endüstrinin elektrikli araç teknolojisinden en iyi şekilde faydalanmasını sağlamak amacıyla şekillenmektedir.

Elektrikli Araç İthalatı

29 Kasım tarihli ve 32384 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Bazı Elektrikli Araçların İthaline İlişkin Tebliğ (İthalat: 2023/22) yayın tarihi üzerinden bir ay süre geçtikten hemen sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tebliğin yerine almak üzere, 31 Aralık 2023 tarih ve 32416 (3. mükerrer) sayılı Resmi Gazetede “Bazı Elektrikli Araçların İthaline İlişkin Tebliğ” (İthalat:2024) yayınlanarak 1 Ocak 2024 yılında yürürlüğe girmiştir. Buna göre; ilgili mevzuatta “İthalat: 2023/22” numaralı Tebliğe yapılan atıflar, “İthalat:2024” numaralı Tebliğe yapılmış sayılacaktır.

Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Tebliğ kapsamındaki önemli bir yenilik, elektrikli araçların Avrupa Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkeler menşeli olmayanların Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulması halinde, gümrük beyannamelerinin tescilinde gümrük idareleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya yetki verdiği kurum, kuruluşça düzenlenen “İzin Belgesi” aranacak olmasıdır. İzin belgesi muafiyeti sağlanabilmesi için eşyanın “A.TR Dolaşım Belgesi” veya ilgili serbest ticaret anlaşması kapsamında menşe ispat belgesi ile gelmesi gerekecektir.

İzin Belgesi

“İzin Belgesi” düzenlenebilmesi için aşağıdaki tüm koşulların bir arada sağlanması gerekecektir:

• Yetkili Servis İstasyonlarının Kurulması: İthalatı yapılacak eşyanın satış sonrası montaj, bakım ve onarımına ilişkin 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde tanımlanan M sınıfı ve üzerinde M sınıfı taşıt donanımlarını bulunduran L6 ve L7 sınıfı için TS 12047 ve TSE K 646 standartlarında, diğerleri için TS 11921 standardında 7 coğrafi bölgede en az 20 yetkili servis istasyonunun ithalatçının kendisi tarafından kurulmuş olduğunun Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından belgelendirilmesi,

• Zorunlu Yeterlilik Belgeleri: Elektrikli araç bakım ve onarımından sorumlu olacak kişilerin TSE veya Meslekî Yeterlilik Kurumu tarafından münhasıran elektrikli araç bakım ve onarımına ilişkin bir yeterlilik belgesine sahip olması,

• Türkçe Çağrı Merkezi Zorunluluğu: İthalatı yapılacak her bir marka için Türkiye`de kurulmuş en az 40 personele sahip Türkçe çağrı merkezi ile hizmet verilmesi,

• Ülke İçi Yerleşik İmalatçı Temsilciliği: İthalatı yapılacak eşyanın imalatçısının yurt içinde yerleşik yetkili temsilcisinin olması,

• Batarya Sistemlerinin İzlenmesine İlişkin Taahhütname: Batarya sistemlerinin izlenmesi, kontrolü ve denetimine ilişkin yürütülecek işlemlerin ithalatçı tarafından kabul edildiğine dair yazılı bir taahhütname verilmesi,

Bu düzenleme, elektrikli araçların ithalatında, tüketici güvenliği, satış sonrası hizmet kalitesinin artırılması, batarya parkının izlenmesi ile batarya geri dönüşüm süreçleri de dahil olmak üzere elektrikli araç ekosistemlerinin etkin yönetimini sağlamayı amaçlamaktadır.

Elektrikli Araç Şarj İstasyonları

Yerleşim alanlarında yeterli sayıda elektrikli araç şarj istasyonunun bulunmasının, elektrikli araçların yaygınlaşması bakımından en önemli şartlardan birisi olduğunu söylemek mümkündür.

21.12.2021 tarihinde 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”)nda yapılan değişiklikler sonrası şarj hizmetleri yeni bir piyasa faaliyeti olarak mevzuatımıza yer aldı. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (“EPDK”) tarafından hazırlanan, şarj ağı işletmecilerinin ve bunlara bağlı olarak faaliyet gösterecek olan şarj istasyonu işletmecilerinin kurulmasına, işletilmesine ve sunulmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen Şarj Hizmeti Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 02.04.2022 tarihli Resmî Gazete yayımlanarak yürürlüğe girdi.  

Yönetmeliğin amacı; elektrikli araçlara elektrik enerjisi temininin sağlandığı şarj ünitesi ve istasyonlarının kurulması, şarj ağı ve şarj ağına bağlı şarj istasyonlarının işletilmesi ile şarj hizmetinin sunulmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Yönetmelik; elektrikli araçlara yol yardımı amacıyla elektrik enerjisi temin eden mobil şarj üniteleri hariç olmak üzere, şarj ünitesi ve şarj istasyonlarının kurulması ve işletilmesi, şarj ağının oluşturulması, şarj ağı işletmecilerinin lisanslandırılması ve faaliyetlerinin düzenlenmesi, şarj ağı işletmecileri ve şarj istasyonu işletmecileri ile kullanıcıların hak ve yükümlülükleri, serbest erişim platformunun kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.

Tanımlar

Şarj hizmeti; elektrikli araçların akü, pil, kondansatör ve benzeri enerji depolayan ekipmanlarını şarj etmek üzere ticari amaçla ve bedeli mukabilinde gerçekleştirilen kablolu veya kablosuz enerji aktarımını,

Şarj ağı işletmecisi; elektrikli araç kullanıcılarına şarj hizmeti sağlayan ve şarj ağının işletmesini gerçekleştiren lisans sahibi tüzel kişiyi,

Şarj istasyonu; elektrikli araçlara kablolu veya kablosuz elektrik enerjisi aktarımının yapıldığı tesisi,

Şarj ünitesi; bir veya daha fazla sayıda kablolu veya kablosuz şarj bağlantısının sağlanabildiği, şarj hizmetinin sunulduğu fiziksel olarak tek bir üniteyi,

Şarj istasyonu işletmecisi; şarj ağı işletmecisinden almış olduğu sertifika kapsamında şarj istasyonlarını yerinde işleten ve üçüncü taraflara bu şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlayan gerçek veya tüzel kişiyi,

Sertifika; bir şarj ağı bünyesinde bir veya birden çok şarj istasyonunun, şarj ağı işletmecisi nam ve hesabına kurulması veya işletilmesi amacıyla şarj ağı işletmecisi tarafından gerçek veya tüzel kişiye verilen yetki belgesini,

ifade etmektedir.

Lisans

Şarj ağı işletmeciliği EPDK’dan alınan şarj ağı işletmeci lisansı kapsamında yürütülür. Ancak, her ne ad altında veya yöntemle olursa olsun ticari faaliyet göstermeyen özel şarj istasyonlarının ve kullanıcıların kendi ihtiyacı için kurduğu şarj ünitelerinin bir şarj ağına bağlanmaları zorunlu değildir.

Yönetmeliğe göre elektrik piyasasında faaliyet gösteren, tarifesi düzenlemeye tabi kişiler, şarj ağı işletme lisansı için başvuramaz ve şarj hizmeti sunamaz. Bundan başka, lisans başvurusunda bulunan tüzel kişinin anonim şirket veya limited şirket olarak kurulmuş olmaları ve asgari sermayelerinin EPDK tarafından belirlenen 4.500.000 TL sermaye tutarının altında olmaması gerekir. Şayet lisans başvurusunda bulunan tüzel kişi anonim şirket olarak kurulmuş ise, borsada işlem görenler hariç paylarının tamamının nama yazılı olması gerekir. Piyasada ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olarak şarj ağı işletmeciliğinin yapıldığının tespit edilmesi halinde, ilgili kişi hakkında yaptırımlar uygulanır.

Şarj ağı lisans hiçbir surette devredilemez. Ancak, aşağıdaki durumlar lisans devri sayılmaz:

• Lisans sahibi bir tüzel kişi, Yönetmelik kapsamındaki hak ve yükümlülüklerini, Kurul onayı alınması kaydıyla 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca birleşme veya bölünme yoluyla başka bir tüzel kişiye devredebilir.
• Lisans sahibi tüzel kişiye bankalar ve/veya finans kuruluşları tarafından sınırlı veya gayri kabili rücu proje finansmanı sağlanması halinde, kredi sözleşmesi hükümleri gereği, bankalar ve/veya finans kuruluşları Kuruma gerekçeli olarak bildirimde bulunarak, Yönetmeliğin öngördüğü şartlar çerçevesinde önerecekleri bir başka tüzel kişiye lisans sahibi tüzel kişinin lisansı kapsamındaki tüm yükümlülüklerini üstlenmek şartıyla lisans verilmesini talep edebilir. Önerilen tüzel kişiye, Kurul tarafından gerekçelerin uygun bulunması halinde Yönetmelik kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla aynı hak ve yükümlülüklerle eskisinin devamı mahiyetinde lisans verilir.

İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı

Türk Hukuku’nda Elektrikli Araç Şarj İstasyonlarına yönelik yapılan düzenlemeler, 29 Temmuz 2023 tarihli ve 32263 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” (“Değişiklik Yönetmeliği”) ile hayata geçirilmiştir. Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte, İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) elektrikli araç şarj istasyonlarının açılması ve işletilmesi konularında önemli değişiklikler yapılmıştır.

Daha önceki düzenlemelere göre, şarj istasyonları için iş yeri açma ve çalışma ruhsatı (“İş Yeri Ruhsatı”) alma yükümlülüğü bulunmaktaydı. Ancak Değişiklik Yönetmeliği ile birlikte, şarj istasyonları müstakil elektrikli araç şarj istasyonları ve iş yerlerinde ile toplu yapılarda faaliyet gösterecek elektrikli araç şarj istasyonları olarak iki ayrı kategoriye ayrılmıştır. Buna göre;

Müstakil Elektrikli Araç Şarj İstasyonları

Bu tür istasyonlar için Yönetmelik uyarınca “işyeri açma ruhsatı” ve “çalışma ruhsatı” düzenlenmesi gerekmektedir.

İşyeri açma ve çalışma ruhsatı ile faaliyet gösteren müstakil elektrikli araç şarj istasyonlarında, idari bina, tuvalet, market, çay ocağı, mescit, büfe, kafe, kafeterya, oto elektrik, lastikçi, yıkama yağlama gibi sair faaliyet konuları ve yapı elemanları bulunabilir.

İş Yerlerinde ve Toplu Yapılarda Bulunan Elektrikli Araç Şarj İstasyonları

Müstakil elektrikli araç şarj istasyonları dışında kalan diğer iş yerlerinde ve toplu yapılarda kurulacak olan elektrikli araç şarj istasyonları için Değişiklik Yönetmeliği ile ayrıca “İş Yeri Ruhsatı alma” zorunluluğu ortadan kalkmıştır.

Bu tür istasyonlarda “Yer Seçimi ve Faaliyet İzin Belgesi” alınması gerekecektir. Yer Seçimi ve Faaliyet İzin Belgesi için başvuruda bulunabilmek için Değişiklik Yönetmeliği’nin ekinde yer alan “Örnek-9: Elektrikli Araç İstasyonu Yer Seçimi ve Faaliyet İzin Belgesi Başvuru/Beyan Formu” doldurularak başvuruda bulunulmalıdır.

Başvuruların sonuçlarına göre verilecek yer seçimi ve faaliyet belgesi, Değişiklik Yönetmeliği’nin eki Örnek-10’da belirtilen bilgileri içerecek şekilde düzenlenecektir. Yetkili idare, Değişiklik Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere büyükşehirlerde büyükşehir belediyesidir. Yer Seçimi ve Faaliyet İzin Belgesi için yapılan başvurularda, Değişiklik Yönetmeliği’nde belirtilen bilgi ve belgeler dışında talepte bulunulamayacak ve belge işlemleri, başvuru formunda yer alan beyana göre tamamlanacaktır.

Değişiklik Yönetmeliği’nin eki (EK-2)’de bulunan ‘GAYRİSİHHÎ MÜESSESELER LİSTESİ‘ kısmının ‘C) ÜÇÜNCÜ SINIF GAYRİSİHHÎ MÜESSESELER’ bölümünde değiştirilen ‘1- ENERJİ SANAYİİ’ alt bölümü 2.5 inci maddesinde, iş yerlerinde ve toplu yapılarda bulunan elektrikli araç şarj istasyonları için ‘Yer seçimi ve faaliyet izin belgesi için araç şarj istasyonu alanı ve istasyon nedeniyle faydalanılan alanlar toplamı olacak şekilde her metrekare için büyükşehirlerde 50.-TL, diğer yerlerde 25.-TL üzerinden ücret alınır. Tespit edilen bu tutarlar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu alt maddede belirtilen ücret dışında, istasyonlar için herhangi bir ücret veya bedel alınamaz.’ hükmü düzenlenmiştir.

Elektrikli araç şarj istasyonlarına iş yeri ruhsatı ile yer seçimi ve faaliyet izin belgesi verme yetkisi büyükşehirlerde büyükşehir belediyesindedir. Ancak Değişiklik Yönetmeliği’ne aykırı bulunan durumların yönetmelik maddelerine uygun hale getirilmesi için verilen süre, 31 Temmuz 2024 tarihine kadar ek bir yıl süre ile uzatılmıştır.”

Danışmanlık ve Temsil Hizmetleri

Gelişen teknolojiyle birlikte, elektrikli araçlar sektöründe yaşanan hızlı değişim ve büyüme, hukuki açıdan da yeni sorumluluklar ve düzenlemeleri beraberinde getirmektedir. Bıçak, müvekkillerine elektrikli araçlar hukuku konusunda uzmanlaşmış, kapsamlı hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sunmaktadır. Bunlardan bazıları;

• İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatları: Elektrikli araç şarj istasyonları için iş yeri açma ve çalışma ruhsatları, karmaşık bir süreç içerebilir. Bıçak, müvekkillerine bu süreçte rehberlik eder, gerekli başvuruları düzenler ve izin süreçlerini yönetir.

• Çevre ve Enerji Hukuku Uyumlu Çözümler: Elektrikli araçlar çevre dostu olmalarıyla bilinir. Bu çerçevede, Bıçak, çevre ve enerji verimliliği mevzuatına uygun çözümler sunar. Müvekkillerine çevresel etkileri minimize eden ve enerji verimliliğini artıran hukuki danışmanlık sağlar.

• Vergi ve Mali Teşvikler: Elektrikli araçlar, birçok ülkede çeşitli vergi avantajlarına ve mali teşviklere tabi tutulmaktadır. Bıçak, müvekkillerine vergi düzenlemeleri konusunda bilgi verir ve mali teşviklerden en iyi şekilde faydalanmalarını sağlayacak hukuki stratejiler geliştirir.

• Uluslararası Standartlara Uyum: Elektrikli araç pazarı küresel bir nitelik taşır. Bıçak, müvekkillerini uluslararası standartlara uyum konusunda bilgilendirir ve uluslararası pazarlara giriş yaparken karşılaşılabilecek hukuki zorluklarda destek sağlar.

• Hukuki İhtilafların Çözümü: Bıçak, müvekkillerini elektrikli araçlar hukuku alanındaki hukuki ihtilaflarda temsil eder ve alternatif çözüm yöntemleri konusunda danışmanlık sunar.

Bıçak, müvekkillerine sağladığı elektrikli araçlar hukuku hizmetleri ile sektördeki yeniliklere hızla uyum sağlamalarına yardımcı olur ve müvekkillerinin başarılarını destekler. Elektrikli araçlar hukukuyla ilgili her türlü sorunuz için iletişime geçebilirsiniz.