30 Nisan 2021 de yürürlüğe girecek olan Merkez bankası tarafından hazırlanan Yönetmelik, kripto para ve kripto varlıklar hakkında düzenleme yerine, sınırlandırmalar getiriyor. Şöyle ki;

• ödemelerde kripto varlıklar kullanılamaz,
• ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılamaz,
• ödeme ve elektronik para kuruluşları kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.

Tanım

“Dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olmayan gayri maddi varlıklar“, kripto varlık olarak isimlendirilir. Bu Yönetmelik ile Türk hukukunda ilk kez kripto varlıklara ilişkin bir tanımlama yapılmıştır. 

Tanımda yer verilen “teknoloji” kavramından bahsedilmesine rağmen, teknolojinin Yönetmelik’te açıkça tanımlanmaması yerinde bir tercih olarak değerlendirilebilir. Zira, teknoloji kavramı, teknolojik gelişmelere göre farklı yorumlamaya elverişlidir.

Kripto varlık tanımında “hak” veya “mal” ifadelerine yer verilmemiş olması, kripto varlığın  hukuki açıdan sınıflandırılmasını zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, tanımda yer alan “gayri maddi varlık” şeklinde tanımlanma
muhasebe ve ileride gelebilecek olası bir düzenleme halinde vergi hukuku açısından sınıflandırma yapılmasının kolaylaştırabilecek niteliktedir. 

Kripto varlık tanımının kapsamı dışında kalanlar;

• itibari para,
• kaydi para,
• elektronik para,
• ödeme aracı (cep telefonu ve kartlar gibi kişiye özel olarak tanımlanmış araçlar – 6493 s. Kanun)
• menkul kıymet,
•  diğer sermaye piyasası aracı 

Sınırlandırmalar

• Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.
• Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.
• Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.
• Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.

Sınırlandırmanın Kapsamı  

Yönetmelik hükümleri ile kripto varlıkların kullanılmasının ve kripto varlıkların kullanılmasına yönelik hizmet sunmanın yasaklanmasının kapsamını değerlendirirken, “ödeme” ifadesini “ödeme işlemi” olarak değerlendirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. 6493 sayılı Kanun madde 3/u kapsamında ödeme işlemi, talimat üzerine gerçekleşen “fon yatırma, aktarma veya çekme faaliyeti” şeklinde tanımlanmaktadır. 

Ödemelerde kripto varlıkların kullanımının yasaklanmasının, yalnızca 6493 sayılı Kanun kapsamında bir yasak olarak değerlendirilmesi gerektiği, bu yasağın, Yönetmelik kapsamında düzenlenen haller hariç olmak üzere, konusunu kripto varlık oluşturan alım-satım, trampa ve benzeri sözleşmelere engel teşkil etmeyeceği düşüncesindeyiz. 

Kara para takibi

Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörün Finansmanın Önlenmesi tedbirlerine 1 Mayıs 2021 tarihinde kripto varlık hizmet sağlayıcıları da eklendi. Cumhurbaşkanlığı kararıyla “kripto varlık hizmet sağlayıcıları”, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine dair tedbirler yönetmeliğine dahil edildi. Yeni düzenlemeye göre; kripto para platformları, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi için alınan önlemlerden yükümlü olacak.

Aynı kararla, faizsiz konut sisteminde faaliyet gösteren tasarruf finansman şirketleri de bu önlemlerin yükümlüsü oldu. Böylece kripto para platformları ile faizsiz konut şirketleri, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi açısından bankalar, sigorta şirketleri, varlık yönetim şirketleri, milli piyango idaresi, spor kulüpleri ve noterler ile aynı yükümlülükler altına girdi.

Kripto paraların kullanıldığı iş modelleri

Kripto paraların kullanıldığı iş modellerine ilişkin yasak getirilmiştir.  Böylece, ödeme hizmeti sağlayıcılarının, ödeme hizmetlerinin sunulması ve elektronik paranın ihracı faaliyeti kapsamında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir iş modeli geliştiremeyeceği ve bunlara ilişkin hizmet sunamayacağı düzenlenmiştir. Bu yasağın uygulama alanını değerlendirirken, 6493 sayılı Kanun’un göz önünde bulundurulmasında fayda olacaktır. 6493 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesi uyarınca aşağıda sayılan kurum ve kuruluşlar ödeme hizmeti sağlayıcısı olarak kabul edilmektedir:

• 5411 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar,
• Elektronik para kuruluşları,
• Ödeme kuruluşları,
• Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi.

Ödeme hizmetleri sunulması ve elektronik para ihracı 6493 sayılı Kanun’un asli düzenleme alanını oluşturan konular olup, bu alanlarda faaliyet göstermek isteyen kuruluşlar TCMB’nin izin ve denetimine tabiidir. Bu kapsamda, anılan madde 4 hükmü ile TCMB’nin mevzu bahis konularda kripto varlıkların kullanımının yaygınlaşmasını 6493 sayılı Kanun kapsamında engellemeyi amaçladığı değerlendirilmektedir. Bu iki konunun 6493 sayılı Kanun ile mevzuata giren hususlar
olması ve TCMB’nin asıl yetkili kurum olması nedeniyle TCMB, kendisini yetkili görerek genel olarak BDDK’nin denetimine tabi olan bankaların da bu yasağa uymaları gerektiğini belirtmiştir.

Kripto Varlık Platformlarına ve Bu Platformlardan Fon Aktarılması

Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmesi de yasaklanmıştır. Kripto paralarla iş modeli planlamaya ilişkin yasağın kapsamına ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yanı sıra bankaları da dahil eden TCMB’nin, kripto varlıklara ilişkin platformlara ve bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarını yasaklarken bu kez yasağın kapsamına bankaları dahil etmediği görülmektedir. Bu kapsamda, kripto varlığa dayalı işlemlerin gerçekleştirildiği platformlara ve söz konusu platformlardan yapılacak fon transferlerinin bankalar aracılığıyla gerçekleştirilmeye devam edilmesi mümkün olabilecektir. 

Merkez Bankasınca açıklanan Kripto varlıkların riskleri

• herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması,
• merkezi bir muhatabın bulunmaması,
• piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi,
• anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi,
• cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi,
• işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması,
• vb

© Eldeki bilgilendirme notu 16 Nisan 2021 tarihinde 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik” hakkında bilgilendirme amacıyla 16 Nisan 2021 tarihi itibariyle geçerli bilgiler esas alınarak hazırlanmıştır. Eldeki bilgilendirme notu içerisinde yer alan değerlendirmeler hukuki tavsiye ya da hukuki görüş niteliği teşkil etmemekte olup, bu değerlendirmelerden ötürü herhangi bir şekilde Bıçak Hukuk Bürosu’na sorumluluk tahmili mümkün değildir. Eldeki bilgi notunun kapsamındaki soru ve sorunlarınız bakımından hukuki danışman görüşü alınması tavsiye edilir.