Türkiye – Tacikistan İş Forumu; Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Tacikistan Cumhuriyeti Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanı Sherali Kabir, Tacikistan Cumhuriyeti Yatırımlar ve Devlet Mülk Yönetimi Devlet Komitesi Başkanı Sultan Rahimzade, Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Kurulu Üyesi Seyit Ardıç, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak ve diğer ilgililerin katılımıyla, TOBB İkiz Kuleler’de gerçekleştirildi.

Tacikistan ve Türkiye arasındaki iş ilişkileri son birkaç on yılda istikrarlı bir şekilde büyümektedir. Her iki ülke de ticaret, yatırım ve çeşitli işbirliği formları ile karakterize edilen güçlü ekonomik bağlar kurmuştur. Bu ilişkileri yöneten hukuki çerçevenin anlaşılması, bu iki ülkede veya arasında faaliyet gösteren işletmeler ve yatırımcılar için çok önemlidir. Bicak Hukuk Firması, Türk ve Tacik firmalar arasında köprü görevi üstlenmekte ve bu süreçte rehberlik sağlamaktadır.

İkili Anlaşmalar ve Ticari İlişkiler

Tacikistan ve Türkiye arasındaki iş ilişkilerinin temeli, ticareti ve yatırımı teşvik etmeyi amaçlayan çeşitli ikili anlaşmalara dayanmaktadır. Bunlar arasında dikkat çekenler:

• Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması: 1993 yılında imzalanan bu anlaşma, iki ülke arasındaki ekonomik bağları ve ticaret hacimlerini artırmayı amaçlamaktadır. Enerji, tarım ve sanayi gibi çeşitli sektörlerde işbirliği için bir çerçeve sağlar.

• Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması: 1996 yılında imzalanan bu anlaşma, her iki ülkeden yatırımcılara elverişli koşullar yaratmayı hedeflemektedir. Yatırımların adil ve eşit muamele görmesini sağlar, kamulaştırmaya karşı koruma sağlar ve yatırım ile ilgili fonların serbestçe transferine izin verir.

• Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması: Çifte vergilendirme sorununu önlemek amacıyla, Tacikistan ve Türkiye 1996 yılında bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma, aynı gelir için iki kez vergilendirilme yükünü ortadan kaldırarak sınır ötesi yatırım ve ticareti teşvik etmektedir.

Bicak Hukuk, bu ikili anlaşmaların avantajlarından yararlanarak Türk ve Tacik firmaların karşılıklı çıkarlarını koruyacak hukuki hizmetler sunmaktadır.

Yatırımlar İçin Hukuki Çerçeve

Hem Tacikistan hem de Türkiye, yabancı yatırımları çekmek ve korumak için yasalar çıkarmıştır. Bu hukuki çerçeveleri anlamak, her iki ülkede yatırım yapmayı düşünen işletmeler için hayati önem taşımaktadır.

Tacikistan

Tacikistan, yatırım ortamını elverişli hale getirmek için önemli adımlar atmıştır. Temel hukuki düzenlemeler şunları içerir:

• Yatırım Kanunu: 2016 yılında yürürlüğe giren bu yasa, yabancı yatırımların korunması için garantiler sağlar. Ayrımcılık yapmama ve kamulaştırmaya karşı koruma gibi haklar sunar ve uyuşmazlık çözüm prosedürlerini belirler.
• Serbest Ekonomik Bölgeler (SEB): Tacikistan, yabancı yatırımları çekmek için çeşitli SEB’ler kurmuştur. Bu bölgelerde faaliyet gösteren işletmeler, vergi muafiyetleri ve basitleştirilmiş gümrük prosedürleri gibi çeşitli teşviklerden yararlanır.

Bicak Hukuk, Tacikistan’da yatırım yapmayı düşünen Türk firmalarına bu hukuki çerçeveler hakkında kapsamlı bilgi ve danışmanlık hizmeti sunar.

Türkiye

Türkiye, yabancı yatırımı teşvik etmek için gelişmiş bir hukuki çerçeveye sahiptir:

• Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu: 2003 yılında yürürlüğe giren bu yasa, yabancı ve yerli yatırımcılara eşit muamele sağlar. Kar, temettü ve yatırımın satışından elde edilen gelirlerin serbestçe transferini garanti eder ve kamulaştırmaya karşı koruma sağlar.

• Yatırım Teşvik Programları: Türkiye, yabancı yatırımları çekmek için vergi indirimleri, muafiyetler ve Ar-Ge faaliyetleri için destek gibi çeşitli teşvikler sunmaktadır.

Bicak Hukuk, Türkiye’de yatırım yapmak isteyen Tacik firmalara, bu teşviklerden nasıl yararlanabilecekleri konusunda rehberlik etmektedir.

Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları

Sağlıklı iş ilişkilerini sürdürmek için etkili uyuşmazlık çözüm mekanizmaları önemlidir. Hem Tacikistan hem de Türkiye, ticari uyuşmazlıkların çözümüne yönelik düzenlemelere sahiptir.

• Tacikistan, Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Uluslararası Merkezi (ICSID) üyesidir ve bu, yabancı yatırımcılar ile devlet arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde bir platform sağlar. Ayrıca, ülkenin hukuk sistemi, tahkim ve arabuluculuğu uyuşmazlık çözüm yolları olarak kabul eder.

• Türkiye de tahkimin önemini kabul etmekte olup, Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında New York Sözleşmesi’ne tarafdır. İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC), ticari uyuşmazlıkların etkin bir şekilde çözülmesi için bir forum sağlar. Türk mahkemeleri de uluslararası tahkim kararlarını tanır ve uygular.

Fikri Mülkiyet Hakları

İnovasyonu ve iş geliştirmeyi teşvik etmek için fikri mülkiyet (FM) haklarının korunması hayati önem taşır. Hem Tacikistan hem de Türkiye, FM haklarını korumaya yönelik yasal düzenlemelere sahiptir. Bicak Hukuk, her iki ülkedeki firmaların fikri mülkiyet haklarını koruma konusunda destek sağlamaktadır.

• Tacikistan, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) üyesidir ve telif hakları, patentler, ticari markalar ve endüstriyel tasarımlar gibi FM haklarını korumak için yasalar çıkarmıştır. Ülkenin FM yasaları, uluslararası standartlara uygun olarak tasarlanmış olup, hem yerli hem de yabancı varlıklara koruma sağlar.

• Türkiye, Avrupa Birliği standartlarına uygun gelişmiş bir FM rejimine sahiptir. Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), patentler, ticari markalar, tasarımlar ve telif haklarının tescili ve korunmasından sorumludur. Türkiye’nin FM yasaları, kapsamlı koruma ve uygulama mekanizmaları sağlar.

Rolümüz

Bicak Hukuk Bürosu, Türk ve Tacik firmalar arasında köprü görevi üstlenerek iki ülke arasındaki iş ilişkilerini desteklemektedir. Hukuki danışmanlık, yatırım rehberliği, ticari anlaşmaların hazırlanması ve gözden geçirilmesi, uyuşmazlık çözümü ve fikri mülkiyet haklarının korunması gibi geniş bir hizmet yelpazesi sunarak firmaların başarılı iş ilişkileri kurmasına yardımcı olmaktadır.

Tacikistan ve Türkiye arasındaki iş ilişkilerinin hukuki boyutları, bir dizi ikili anlaşma, sağlam yatırım yasaları ve etkili uyuşmazlık çözüm mekanizmaları ile desteklenmektedir. Her iki ülke de, işletmelerin çıkarlarını koruyarak ekonomik işbirliğini teşvik etmek için önemli çabalar sarf etmiştir. Bicak Hukuk, bu hukuki çerçeveleri anlamak ve uygulamak isteyen işletmelere rehberlik ederek, Tacikistan ve Türkiye arasındaki büyüyen ekonomik bağların sunduğu fırsatlardan yararlanmalarını sağlamaktadır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Konuşması

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, ” Tacikistan’ın bölgesel ve küresel ekonomi ile entegrasyonunu sağlama amacıyla attığı adımları yakından takip ediyor, başarılarını destekliyoruz. Türkiye için teknoloji ve sanayi kabiliyetini Tacik kardeşlerimizle paylaşmak, dost Tacikistan ile kalkınma yolculuğunu birlikte sürdürmek esaslı amacımızdır.” dedi.

İstikrar İkliminin Getirdiği Başarılar

Bakan Kacır, burada yaptığı konuşmada, Türkiye’ye duyulan güven ve süregelen istikrar ikliminin getirdiği başarının, tüm göstergelerle kendini ispat ettiğine dikkati çekerek, “Türkiye olarak, yatırım, istihdam, üretim ve ihracat rotasından taviz vermeyen ekonomi modelimizle son 14 çeyrektir büyümemizi hız kesmeden sürdürdük. Küresel tedarik zincirinde ve enerji arzında yaşanan kırılmalara, deprem felaketlerine rağmen 255,8 milyar dolarla ihracatta Cumhuriyet tarihimizin rekorunu kırdık, milli gelirimizi 1 trilyon 118 milyar dolara çıkardık, 32,6 milyon kişiyle istihdamda tarihimizin en yüksek seviyesine ulaştık.” dedi.

Kacır, kardeş ve dost bir ülke olarak gördükleri Tacikistan’ın da hem ekonomik potansiyeliyle hem de Asya-Avrupa arasındaki lojistik bağlantılarındaki rolü ve doğal kaynakları itibarıyla Orta Asya’da önde gelen ticaret ve yatırım ortakları arasında yer aldığının altını çizdi.
Türkiye olarak Tacikistan’ın son dönemde sanayileşme ve kalkınma yolculuğunda gösterdiği başarıları takdirle izlediklerini dile getiren Kacır, bu doğrultuda iki ülke Cumhurbaşkanlarınca belirlenen 1 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefine bir an önce ulaşmak için iş insanlarıyla omuz omuza yürüdüklerini söyledi.

Yatırımcıların ve Girişimcilerin Önünü Açacak

Kacır, Tacik kardeşlerinin desteklerini her daim hissettiklerini belirterek şunları kaydetti: “Bugün imzaladığımız ‘Yatırımların Teşviki ve Karşılıklı Korunmasına İlişkin Anlaşma’ da yatırım işbirliğini artırmak için bir katalizör rolü üstlenecektir. Anlaşmayla getirilen tahkim mekanizması, yatırımcılar için güvenilir bir yatırım ortamının tesis edilmesini sağlayacaktır. Bu, iş birliğinin daha da ilerletilmesi ve kurumsallaştırılması için düzenli olarak gerçekleştirilecek. İş forumları ve karma ekonomik komisyon toplantıları da yatırımcıların ve girişimcilerin önünü açacak öncelikli platformlar olacak. Bugün düzenlediğimiz 12. Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı’nda aralarında ticaret, yatırım, sanayi, bankacılık, enerji, ulaştırma ve iş çevreleri arasındaki iş birliğine dair eylemlerin de yer aldığı 56 maddelik detaylı bir eylem planı hazırladık. Bu çerçevede Türk – Tacik Ticaret ve Sanayi Odası Forumu’nun faaliyete geçmesi ve belli sektörlerde etkinliklerin ve ülke tanıtım toplantılarının düzenlenmesi hususlarında mutabakata vardık.”

Yeşil Dönüşüm Alanında Fırsatlar

Tacikistan’ın Türk sanayisi için en önemli avantajlarından birinin sahip olduğu yeşil enerji altyapısı olduğuna dikkati çeken Kacır, “Sınırda karbon düzenlemesi mekanizması nedeniyle sadece kendi üretim süreçlerimizdeki karbon emisyonlarından değil kullandığımız ham madde ve ara mallarının üretimindeki karbon emisyonlarından da sorumlu hale geleceğiz. Dolayısıyla Tacikistan – Türkiye işbirliği hem Tacikistan hem Türkiye için yeşil dönüşüm alanında eşsiz fırsatlar barındırmaya devam edecek.” dedi.

Tacik Yatırımcılara Destek Olmaya Hazırız

Tacikistan ile gelişen ilişkilerin hem Türkiye’nin bölge ile ticaretini olumlu etkilediğini hem de Orta Asya’nın küresel ticaretteki etkinliğini artırdığını vurgulayan Kacır, “Tacikistan’ın bölgesel ve küresel ekonomi ile entegrasyonunu sağlama amacıyla attığı adımları yakından takip ediyor, başarılarını destekliyoruz. Türkiye için teknoloji ve sanayi kabiliyetini Tacik kardeşlerimizle paylaşmak, dost Tacikistan ile kalkınma yolculuğunu birlikte sürdürmek esaslı amacımızdır. İlişkilerimizi hak ettiği potansiyele ulaştırmayı hedefliyoruz. Bu doğrultuda çalışmalarımızı hızlandırıyoruz. Sizlerden de özverili gayretlerinizi artırarak sürdürmenizi bekliyoruz. Atacağınız her adımda yanınızda olduğumuzu bilmenizi istiyorum. Sahadaki neferler olarak iş adamlarımızın karşılaşacağı sorunları çözmek en büyük önceliğimiz. Kültür dünyamızın baki figürü olan Hazreti Mevlana’nın söylediği gibi ‘Bulanlar ancak arayanlardır.’ Bizler de iki dost ve kardeş ülke arasındaki tüm ilişkileri en yüksek seviyeye çıkarmanın yollarını aramaya devam edeceğiz. Ülkemize inanan ve güvenen Tacik yatırımcılara destek olmaya da her zaman hazırız.” diye konuştu. 

TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Konuşması

TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Seyit Ardıç toplantıda yaptığı konuşmada Türk iş dünyası olarak, kültürel ve tarihi açından Tacikistan’ı kendilerine yakın hissettiklerini belirterek, “Türk-Tacik ilişkileri, Mevlana Celaleddin-i Rumi gibi büyük düşünürleri paylaştığımız, güçlü bir kültür mirası üzerinde yükselmektedir” dedi.

500 milyon dolar civarındaki ikili ticari ilişkilerini, 1 milyar dolara çıkarmak istediklerini vurgulayan Ardıç, “Tacikistan’da 700 milyon dolar civarında toplam 52 müteahhitlik projesi gerçekleştirdik. Türkiye son 5 yıl itibarıyla Tacikistan’da 5. büyük yabancı yatırımcı konumundadır. Son 10 yıllık dönemde Türk firmalarınca Tacikistan’da gerçekleştirilen yatırımların tutarı 200 milyon doları geçmiştir. Bugün, yeni versiyonu imzalanan, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, yatırımlarımızı karşılıklı olarak artırıcı bir etki yaratacaktır” şeklinde konuştu. 

Ardıç, vize konusunun iş insanları için sorun olmaya devam ettiğine dikkat çekerek, vizede yaşanan sıkıntıların, ticaret ve yatırımlar için ciddi bir caydırıcı etkisi olduğunu, bu konunun bir an önce sorun olmaktan çıkarılması gerektiğini söyledi. 

TOBB ve Tacikistan Ticaret ve Sanayi Odası arasında, Türkiye-Tacikistan Ticaret ve Sanayi Odası Anlaşmasının imzalandığını belirten Ardıç, kısa süre içinde Oda’nın çalışmalarına başlamasını umduklarını dile getirdi. 

Seyit Ardıç, Tacikistan’ın coğrafi olarak avantajlı bir konumda, Orta Asya ve İpek Yolu bölgesinde anahtar bir mevkide olduğunu, Çin’e yönelik taşımalarda, özellikle güney geçişleri açısından önemli bir alternatif teşkil ettiğini söyledi.

DEİK Başkanı Konuşması 

DEİK Başkanı Nail Olpak da imzalanan anlaşmaların önemine işaret ederek, Tacikistan’ın stratejisini, hedeflerini ve dönüşümünü bildiklerini, bu çerçevede Türk ve Tacik müteahhitlerin projeler üretebileceklerini söyledi. 

Tacik iş insanlarını Türkiye’ye yatırıma davet eden Olpak, Türkiye’nin eğitim ve sağlık sektöründeki gelişmelere dikkati çekti, ülkedeki hizmetlerden yararlanılması çağrısında bulundu.

Tacikistan Yatırımlar ve Devlet Mülk Yönetimi Devlet Komitesi Başkanı Konuşması

Tacikistan Cumhuriyeti Yatırımlar ve Devlet Mülk Yönetimi Devlet Komitesi Başkanı Sulton Rahimzoda ise Tacikistan Cumhuriyeti’nin bütün fırsatları ve elverişli koşulları yatırım için hazırladığını, hem Tacik vatandaşların hem yabancı vatandaşların bu fırsatlardan eşit bir şekilde yararlanarak Tacikistan’da yatırımlarını yapabileceğini söyledi. 

Rahimzoda, yatırımcı için en önemli şeyin güvenlik olduğunu vurgulayarak, Tacikistan’ın son 5 yılda dünyanın en güvenli ülkelerinden biri olduğunu belirtti. Rahimzoda, Tacikistan Cumhuriyeti’nin büyük rezervlere ve potansiyellere sahip olduğunu aktardı.

Tacikistan Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanı Konuşması

Tacikistan Cumhuriyeti Sanayi ve Yeni Teknolojiler Bakanı Sherali Kabir de Tacikistan’ın Türk iş adamları ve yatırımcılar için çok uygun ve elverişli koşullar hazırladığını anlattı. 

Kabir, genç ve mesleki eğitimli bir nüfusa sahip olduklarını, yatırım yapacak Türk iş adamlarının iyi eğitim almış bilgili genç insanlardan yararlanma şansınız olacağını ve ticaretlerinin ivme kazanmasına yardımcı olacağını söyledi. 

Ticaret alanında gereken altyapıları hazırladıklarını bildiren Kabir, Tacikistan’ın Orta Asya’nın tam kalbinde yer aldığını, Çin, Hindistan ve Pakistan ile komşu olduğunu vurgulayarak, yatırımcılar için çok büyük bir potansiyel sunabileceklerini ifade etti. 

Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Tacikistan’ın bağımsızlığını tanımış, 29 Ocak 1992 tarihinde ise iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştur. Duşanbe Büyükelçiliğimiz 4 Ağustos 1992 tarihinde, Tacikistan’ın Ankara Büyükelçiliği de 16 Ekim 1995 tarihinde açılmıştır. Türkiye Büyükelçiliği, Tacikistan’da 1992-1997 yıllarında yaşanan iç savaş sırasında da hizmet vermeye devam etmiştir.