Kadın veya erkeklerin çıplak, mahrem veya uygunsuz fotoğrafları veya video görüntüleri kendilerinin bilgisi veya izni olmaksızın başkaları tarafından sosyal medyada paylaşılması yaygın bir sosyal olgu olarak yaşanmaya başlanmıştır.  Cep telefonu kameralarının yaygınlaştığı günümüzde, giderek daha fazla sayıda kişi, intikam amacıyla fotoğrafların ve görüntülerin internette yayınlanmasının kurbanı oluyor.

Kendisinin izni olmadan birisinin internette çıplak, mahrem, pornografik ya da uygunsuz fotoğraf veya görüntülerinin yayınlanması, kişileri şoke etmekte, olumsuz duygular yaşamalarına sebep olmakta ve birçok kişi böyle bir durumla nasıl mücadele edeceğini bilmemektedir.

Özel hayatın gizliği

Hukuk sistemi, özel hayatın gizliğini ihlal etme eylemini suç saymıştır. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun koruduğu hukuki değer, özel hayatın ve aile yaşamının mahremiyetinin korunmasıdır. Bu suçla, gizli yaşam alanına girerek veya başka suretle başkaları tarafından görülmesi istenmeyen bir özel yaşam olayının saptanması ve kaydedilmesi cezalandırılmaktadır.

Bu suçun faili herkes olabilir. Suçun tüzel kişiler tarafından işlenmesi halinde; tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. Bu suçun mağduru da herkes olabilir. Görevleri ya da uğraş alanları gereği kamuya mal olmuş kişiler çoğunlukla bu suçun mağduru olmaktadır. 

Özel hayat

Bireyin kimliğine ilişkin bilgi ve kayıtlar, cinsel yaşamına ilişkin davranışlar, kişinin beden veya ruh bütünlüğüne ilişkin hususlar, sağlık durumu, kişiye ait ev, araç gibi özel yerler, telefon konuşmaları, posta gönderileri, kişinin adı, fotoğrafı, nam ve şöhreti, şerefi, yaşam tarzı gibi durumlar “özel hayat” kapsamı içerisindedir.

Özel hayat; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içerir.

Kamuya açık alanda bulunulması, bu alandaki her görüntü veya sesin dinlenilmesine, izlenilmesine, kaydedilmesine, sürekli ve izinsiz olarak elde bulundurulmasına rıza gösterildiği anlamına gelmez. Kamuya açık alanda bulunulduğunda dahi, “kalabalığın içinde dikkat çekmezlik, bilinmezlik” kuralı geçerli olup, kamuya açık alandaki kişinin, gün içerisinde yapıkları, gittiği yerler, kiminle niçin, nasıl, nerede ve ne zaman görüştüğü gibi hususları tespit etmek amacıyla sürekli denetim ve gözetim altına alınması sonucu elde edilmiş bilgileri ya da onun başkalarınca görülmesi ve bilinmesini istemeyeceği, özel yaşam alanına girdiğinde şüphe bulunmayan faaliyetleri özel hayat kavramı kapsamına dahildir. (Y12CD-K:2016/8242)

Özel hayatın gizliliğinin ihlali

Özel hayatın gizliliğinin ihlali fiili, herhangi bir alet kullanmadan çıplak göz veya çıplak kulak yoluyla doğrudan doğruya yapılan gözleme, dinleme gibi davranışları da içerir. Banyo yapan kişiyi izlemek, yatak odasını seyretmek, cinsel ilişkiye giren tarafların çıkardıkları sesleri duvara kulağını vererek dinlemek gibi eylemler özel hayatın gizliliğini ihlaline örnek olarak gösterilebilir. 

Özel hayatın gizliliğinin ihlali yoluyla elde edilen saptama ve kayıtlardan herhangi bir suretle yarar sağlanması veya bunların başkalarına verilmesi veya diğer kimselerin bilgi edinmelerinin temini veya basın ve yayın yoluyla açıklanması suçun ağırlaşmış şeklini oluşturmaktadır.

Cinsel içerik

İnternet veya sosyal medya araçları (youtube, instagram, twitter, facebook, whatsapp, tiktok vb.) üzerinden görüşen taraflardan biri rızasıyla cinsel içerikli sohbet, fotoğraf veya video paylaşması, diğer tarafın bu içerikleri kaydetmesi ve kaydedilen ses, fotoğraf veya videonun başkalarıyla paylaşılması özel hayatının gizliliğini ifşa suçu olarak kabul edilmektedir.

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu kapsamında, kişinin özel hayatına ilişkin fotoğraf, video görüntüleri veya seslerin ifşa edilmesi, ayrı bir suç olarak kabul edilmiştir. Bu görüntü veya sesler kişinin rızasıyla kayda alınmış olabileceği gibi, kişinin bilgisi veya rızası dışında elde edilmiş olabilir. Bu suç, herhangi bir şekilde elde edilmiş olan bu ses veya görüntü kayıtlarının ifşasıyla, yayılmasıyla, yani yetkisiz kişilerce öğrenilmesinin sağlanmasıyla oluşur. 

Canlı yayın

Bu suçun oluşması için ortada kayıt edilmiş bir görüntü veya ses olmasına gerek yoktur. Herhangi bir kayıt olmaksızın görüntü veya sesin ifşa edilmesi halinde de bu suç oluşur. Mesela, herhangi bir kayıt yapılmaksızın canlı yayın yoluyla kişilerin sevişmelerinin başkalarının görmesine açılması halinde de bu suç oluşur. Bir dükkanda çalışanların seviştiğini fark eden kişinin bu kişilerin görüntülerini veya seslerini yoldan geçenlerin göreceği veya dinleyeceği hale getirirse, anılan suçu işlemiş olur.

Suçun manevi unsuru, genel kasıttır. Saikin herhangi bir önemi yoktur. Bu suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir.  Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu işleyen kişinin başkasının özel hayatına müdahale ettiğini bilmesi ve istemesi suçun oluşumu için yeterlidir.

Nitelikli haller

Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun nitelikli halleri mevcuttur. Bunlardan ilki, özel hayatın gizliliğinin ihlalinin basın ve yayın yoluyla yapılmasıdır. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun en yaygın şekilde işlendiği ortam internet ortamıdır. Sosyal medya üzerinden (youtube, instagram, twitter, facebook vs.), elektronik posta (email) veya herhangi bir internet web sitesi üzerinden rızası dışında başkasına ait resim, fotoğraf, ses kaydı veya video paylaşılması özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun nitelikli halini oluşturur.

Nitelikli hallerden ikincisi, suçun kamu görevlisi tarafından ve görevin verdiği yetkinin kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesidir. Suçun kamu görevlisi (memur, belediye zabıtası, avukat, hakim, savcı) tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle özel hayatın gizliliğini ihlal suçu işlenirse verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

Nitelikli hallerden üçüncüsü ise, suçun belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesidir. Örneğin; bir sekreterin kendisinin teslim aldığı patronuna ait özel hayat bilgilerini içeren mektupları ifşa etmesi halinde hükmedilen ceza yarı oranında arttırılır.

Takibi

Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunun takibi, şikayete bağlıdır. Bir başka ifadeyle, mağdur şikayetçi olmadan savcılığın soruşturma yapması, mahkemenin kovuşturma yapması mümkün değildir. Şikayet süresi, mağdurun fiili işlendiğini ve fiili işleyen kişiyi öğrendiği tarihten başlamak üzere altı aydır. Bu suç, uzlaşma kapsamındadır.

Cezası

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun yalın halinin cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun yalın hali işlenirken ses veya görüntü kaydedilmesi halinde suçu işleyen faile 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilir. Örneğin, bir kimsenin yatak odasını gizlice izlemek 1 yıldan 3 yıla kadar hapis, görüntüleri kaydetmek 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir. Özel hayata ilişkin ses veya görüntülerin ifşa edilmesi suçunun cezası ise 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir. İfşanın basın, yayın veya internet yoluyla yapılması halinde de aynı ceza uygulanır.

Instagram, Facebook, Messenger, Whatsapp, Tiktok, Skype gibi sosyal medya mecralarında gerçekleştirilen sohbetlerde paylaşılan resimler, fotoğraflar veya videoların yayınlanacağı tehdidiyle bireylerin bir şey yapmaya ya da yapmamaya zorlanması farklı bir suç, şantaj suçu oluşturur.

© Prof. Dr. Vahit Bıçak