Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru kurumunun ilk amacı, temel hak ve özgürlükleri anayasa yargısı yoluyla korumak ve geliştirmektir. Gerek genel mahkemeler aracılığıyla gerekse Anayasa Mahkemesi‘ne bizzat başvurarak temel hak ve özgürlüklerin somutlaştırılabilmesi, temel hak ve özgürlüklerinin içi boş hukuk kurallarından ibaret olmadığı hususunda bireylerin kanaatlerini pekiştirir. Bireysel başvuru, siyasal katılmanın bir boyutu olarak da önem taşımaktadır. Bireyler, mahkeme kararları dışında kanunlara karşı da bireysel başvuru hakkını kullanarak siyasal sürece dolaylı da olsa katılabilme olanağına kavuşmaktadır.

Anayasaya Aykırılık iddiası İncelenir

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru bir “süper temyiz” kurumu değildir. Bireysel başvuru ile dava konusu kararın hukuki denetiminin yapılması söz konusu olmaz. Bireysel başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, hukukun doğru biçimde uygulanıp uygulanmadığıyla ilgilenmez. Yalnızca karar verilirken anayasa hukukunun ihlal edilip edilmediğini, anayasada ve İHAS’nde yer alan temel hakların göz ardı edilip edilmediğini denetler. Mahkemelerin hukuka ilişkin yorumlarının doğruluğunu incelemek, Anayasa Mahkemesi’nin görevi değildir. Anayasa Mahkemesi bir temyiz mahkemesi değildir. Bireysel başvuru sonucu, Anayasa Mahkemesi’nde anayasaya aykırılığı iddia edilen karar hakkında yeniden yargılama yapılır. Bu yargılama eski yargılamanın devamı değildir.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, iki tür hak ihlali halinde mümkündür. Bunlardan ilki, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerin ihlalidir. İkincisi ise, İHAS ve bunun eki olan ve Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki hak ve özgürlüklerin ihlalidir.

Kamu Gücü İşlemleri

Bireysel başvurunun konusu, “kamu gücü” işlemleridir. Bireysel başvuruda bulunabilmek için şikayetçinin “..temel hak ve özgürlüklerinden … herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiası” ileri sürmesi gerekir. Kamu gücü işlemi, bir eylem ya da işlem gibi olumlu bir davranış olabileceği gibi, yapması gerekeni yapmama, bir eylem ya da işlemi gerçekleştirmeme biçiminde olumsuz bir davranış da olabilir. Bazı kamu gücü işlemleri bireysel başvurunun konusu dışında tutulmuştur. Bunlarda ilki, yasama işlemleridir. İkincisi, düzenleyici idari işlemlerdir. Üçüncüsü, Anayasa Mahkemesi kararlarıdır. Dördüncüsü ise, Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemlerdir.

Herkes Kavramı

Bireysel başvuru hakkına herkes sahip olmalıdır. Herkes kavramı, gerçek kişileri kapsadığı gibi, tüzel kişileri de kapsar. Özel hukuk tüzel kişileri, siyasi partiler, dernekler, vakıflar da bireysel başvuru hakkına sahip olmalıdır. Ancak, yasal düzenleme bireysel başvuru hakkına sahip olan kişilerle ilgili sınırlamalar getirmiştir. Bunlardan ilki, bireysel başvurunun ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenen kişiler tarafından yapılabilmesidir. İkincisi, kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapma hakkı ortadan kaldırılmıştır. Özel hukuk tüzel kişileri ise, sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilmektedir. Üçüncüsü ise, yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak yabancıların bireysel başvuru yapamamasıdır.

Hukuki Destek

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru süreci teknik bilgi ve deneyim gerektiren hassas bir alandır. Bıçak Hukuk, bireysel başvuruların hazırlanması, kabul edilebilirlik koşullarının analiz edilmesi ve ihlal iddialarının etkili şekilde formüle edilmesi konularında müvekkillerine profesyonel hukuki destek sunmaktadır. Anayasal haklarınızın ihlali durumunda başvurulacak yasal yolların belirlenmesi ve hak kayıplarının önlenmesi adına, uzman hukukçularımızla iletişime geçerek detaylı danışmanlık alabilirsiniz.

Benzer Projeler

Bireysel Başvuru: AİHM

ABD & Kanada Masası

İtiraz – İstinaf – Temyiz